Volgens onderzoek door de Universiteit van Californië (San Francisco) lijden veel oudere vrouwen aan een aandoening die als periodic leg movement during sleep (PLMS) wordt aangeduid. Kenmerken zijn oncontroleerbare en zich herhalende samentrekkingen van de beenspieren. Het verschil met het restless legs syndrome (RLS) is dat PLMS alleen tijdens de slaap optreedt, stellen de onderzoekers. Het onderzoek werd gedaan onder 455 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 83 jaar. Bij tweederde van hen traden bewegingen van de benen minimaal vijf keer per uur op gedurende een uur slaap. Bij 52 procent kwam het zelfs minimaal vijftien keer per uur voor. Meer dan een kwart van de vrouwen werd door deze bewegingen zeker vijf keer per uur wakker en bij zes procent was dat zelfs vijftien keer of meer. Gevolgen zijn een verstoord slaappatroon en minder efficiënte slaap.

Het rusteloze benen syndroom komt vaker voor onder mensen die aan migraine lijden dan onder mensen die vrij zijn van deze aandoening. Een en ander blijkt uit studie van de universiteit van Münster (Duitsland). Een onderzoeksteam onderzocht 411 migrainepatiënten en een even grote controlegroep zonder medische geschiedenis waarin deze aandoening voorkomt. Daarbij bleek dat van de migrainepatiënten zeventien procent leed aan RLS, tegen zes procent van de mensen in de controlegroep. Mogelijk dat toekomstige studies meer duidelijk kunnen maken over een eventuele gezamenlijke genetische achtergrond van deze aandoeningen, stelt de onderzoeksleider.

Tijdens aanvallen van bewegingsdrang gedurende de slaap bij mensen met het rusteloze benen syndroom kan overbelasting van hart- en bloedvaten ontstaan. In het slaaplaboratorium van het Sacre Coeur ziekenhuis in Montreal werd een groep patiënten continue gevolgd. De patiënten bewogen gemiddeld dertig keer per uur tijdens hun slaap, waarbij zowel hun boven- als onderbloeddruk opliep. Soms werden ze wakker en dan liep hun bloeddruk nog verder op. De onderzoeksgroep was te klein om als wetenschappelijk verantwoord te gelden. Maar bij mensen met apneu, bij wie de ademhaling tijdens de slaap soms vijf keer per uur stokt, trad schade op aan hart- en bloedvaten en ligt het aantal beroertes twee maal zo hoog als normaal.

Vrouwen lijden vaker aan rusteloze benen syndroom dan mannen. Vooral Noord-Europese vrouwen, en dan in het bijzonder Scandinavische vrouwen, lopen een groter risico op de aandoening. Het draait bij RLS wellicht om meer dan één aandoening, denkt de neuroloog Dr. Sudhansu Chokroverty van het New Jersey Neuroscience Institute (VS). Hij onderzoekt de aandoening al ruim veertig jaar. In minder dan een kwart van de gevallen van RLS weten artsen de juiste diagnose te stellen. In plaats daarvan zien zij de klachten aan voor een depressie, chronische vermoeidheid, aandachtsstoornissen en krampen.

Een nieuw onderzoek, waarbij zowel inwoners van IJsland als van de VS bij waren betrokken, laat zien dat bepaalde genetische variaties verantwoordelijk zijn voor de symptomen van het rusteloze benen syndroom. De onderzoeksresultaten werden onlangs gepubliceerd in het gezaghebbende medisch vakblad New England Journal of Medicine. Een tweede onderzoek onder Duitsers en Canadezen, waarvan de resultaten in Nature Genetics werden gepubliceerd, wijst in de richting van deze zelfde genetische variaties. De uitkomsten zijn met name van belang voor de erkenning van RLS als werkelijk bestaande aandoening.

Bijna twee procent van de Britse en Amerikaanse kinderen van acht tot zeventien jaar heeft zodanig ernstige symptomen van het rusteloze benen syndroom, dat dit resulteert in slaapstoornissen en negatieve stemmingen. Daarmee komt RLS onder kinderen en adolescenten vaker voor dan diabetes en epilepsie, stelt onderzoeker Daniel Pitchietti van de universiteit van Illinois. Veel volwassen RLS-patiënten geven aan dat de symptomen al in hun jeugd de kop op staken. Pitchietti zegt dat hem begin jaren negentig al opviel dat sommige kinderen met concentratie- en slaapstoornissen in zijn praktijk ook last hadden van symptomen die horen bij RLS. Op dat moment was er echter nauwelijks onderzoek gedaan.

Wetenschappers van de Emory University School of Medicine in Atlanta (VS) hebben bewijs gevonden, dat mensen met matige tot ernstige vormen van RLS een grotere kans hebben op hoge bloeddruk, ofwel hypertensie. Het onderzoek bevestigt dat tijdens zogeheten periodic leg movements of sleep (PLMS) bij mensen met RLS, ofwel het rusteloze benen syndroom, meer adrenaline vrijkomt. Wil er sprake kunnen zijn van een effectieve behandeling, dan zal die zich ook moeten richten op het tegengaan van PLMs, zegt de onderzoeksleider. In het bijzonder voor mensen die toch al een grotere kans hebben op hart- en vaatziekten, zoals (ex-) rokers en mensen met een erfelijke aanleg, is dat van groot belang.

Het rusteloze benen syndroom is een veel voorkomend probleem onder kinderen van acht jaar en ouder in de VS en het Verenigd Koninkrijk, volgens onderzoeker Daniël Picchietti van de universiteit van Illinois. Ouders zijn volgens hem nogal eens verrast, als ze vernemen dat ook ADHD en depressies bij kinderen samen gaan met RLS. Het is bekend dat een verstoord slaappatroon de symptomen van ADHD en depressies kunnen verergeren. Dat is een gedeeltelijke verklaring voor het verband, maar mogelijk zijn er nog andere redenen daarvoor, zegt Picchietti. Nader onderzoek moet daar antwoord op geven.

Patiënten met chronische nierschade hebben een sterk verhoogd cardiovasculair risico. Professor Carlo Gaillard wil met zijn onderzoek meer behandelingsmogelijkheden voor deze patiënten bereiken. Zo richt hij zich op ijzertekort, bloedarmoede en stoornissen in het biologische ritme van patiënten met chronische nierschade. Gaillard spreekt op 13 april zijn oratie uit als hoogleraar cardiometabole veranderingen van chronische nierschade en nierfunctievervangende behandeling bij VU medisch centrum. Het onderzoek van Gaillard heeft als centrale vraag: welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de interactie van hart en nieren? Patiënten met chronische nierschade (CNS) zijn aan twee risico's blootgesteld. Enerzijds aan het risico op verdere verslechtering van de nierfunctie met uiteindelijk de noodzaak tot het ondergaan van nierfunctievervangende behandeling en anderzijds aan een verhoogd cardiovasculair risico. Terwijl de meeste patiënten vooral bezorgd zijn om ooit dialysepatiënt te worden, lopen zij met hun cardiovasculaire profiel een veel groter risico en is dat bedreigender voor hun gezondheid. Naast een verhoogd risico bij deze patiënten door hoge bloeddruk, roken en overgewicht hebben ze vaak ook te maken met een verdikking van de hartspier en hartfalen (met en zonder kransslagaderziekte). Ook komt zogenaamde "plotse hartdood" relatief vaak voor bij deze patiënten. Bewust of onbewust speelt het biologische 'circadiane' ritme een belangrijke rol in ieders leven. Gaillard heeft aandacht voor dit ritme omdat het vaak gestoord is bij patiënten met CNS, zeker als er ook sprake is van hartfalen en/of ijzertekort. Patiënten met ernstige nierfunctiestoornissen lijden vaak aan slaapstoornissen en andere slaap gerelateerde ongemakken, zoals bijv. restless legs. Maar de verstoring heeft niet alleen consequenties voor slaap, ook voor het cardiovasculaire risico, onder andere omdat de nachtelijke daling van de bloeddruk afwezig is.