Hoe merk ik het?

• Aanvalsgewijze, krampende pijn in de zij, uitstralend naar de lies
• Misselijkheid, soms met braken
• U kunt niet stil blijven zitten

Hoe werkt het?

Urine wordt gevormd in de nieren en verzameld in het nierbekken. Vandaar gaat het via de urineleider naar de blaas. In de loop der jaren kunnen zich in de urine in het nierbekken kristalletjes gaan vormen. Deze kristalletjes kunnen aangroeien tot een of meer steentjes. Op een bepaald moment kan Zo'n steentje los schieten en vanuit het nierbekken met de urine in de urineleider terechtkomen. Dat is maar een smalle buis en het steentje komt daar klem te zitten. De urineleider zal nu proberen door krampende bewegingen te maken het steentje uit te drijven naar de blaas. Deze bewegingen veroorzaken de heftig stekende pijn in de zij. Afhankelijk van de hoogte waarop het steentje klem zit, voelt u die pijn van opzij in de rug tot in de onderbuik, met uitstraling naar de lies. De pijn gaat gepaard met misselijkheid en soms braken. Tijdens een aanval is het moeilijk stil te blijven zitten of liggen. Vaak lukt het de urineleider in de loop van dagen tot enkele weken wel het steentje of de steentjes naar de blaas uit te drijven, waarna het met de urine wordt uitgeplast. Maar soms blijft Zo'n steentje klem zitten en blokkeert het de urineleider. De urine kan daardoor niet meer passeren en er ontstaat stuwing in het nierbekken. Hierdoor kan de nier, soms blijvend, beschadigd worden. Komen er bacteriën in de niet langer afvloeiende urine in het nierbekken terecht, dan kunnen daar ernstige infecties ontstaan.

Hoe ontstaat het?

Er bestaan, naar hun samenstelling, meerdere soorten nierstenen. Meestal gaat het om calcium bevattende stenen. Oorzaak is een te sterke uitscheiding van calcium door de nieren. Minder vaak bestaan de steentjes uit cystine, urinezuur of nog andere stoffen. Soms ontstaan nierstenen als gevolg van aandoeningen elders in het lichaam (ziekte van de bijschildklieren, sommige vormen van kanker, teveel aan vitamine D). Als u vaker last hebt van niersteenaanvallen is het zinvol een uitgeplast steentje te laten analyseren. Als er sprake is van calcium bevattende steentjes is het belangrijk voldoende te drinken, zodat een goede doorstroming van de urinewegen gehandhaafd blijft. Een calciumarm dieet (zonder melkproducten) helpt ook, maar kan elders in het lichaam weer vervelende consequenties hebben (botontkalking = osteoporose).

Hoe ga ik er zelf mee om?

Als u een niersteenaanval hebt kunt u zelf weinig doen. Raadpleeg uw arts, zodat deze voor een adequate pijnstilling zorgt. Als u vaker last hebt van nierstenen is het in ieder geval van belang voldoende te drinken.

Hoe gaat de arts er mee om?

Uw arts zal aan de hand van uw beschrijving van de klachten veelal een diagnose kunnen stellen. Ter bevestiging van de diagnose kan de urine worden gecontroleerd: daarin kunnen vaak wat rode bloedcellen worden aangetroffen als gevolg van de beschadiging aan de urineleider door het steentje. De arts zal u een middel voor pijnbestrijding tijdens de aanvallen voorschrijven. Vervolgens is het afwachten of het steentje spontaan wordt geloosd. Meestal lukt dat binnen enkele dagen. Helpen de middelen tegen de pijn niet of merkt u dat u verhoging of koorts krijgt, neem dan contact op met uw arts. Wordt het steentje niet spontaan geloosd dan zal er regelmatig controle moeten plaatsvinden. Met echo-onderzoek kan het steentje worden gelokaliseerd en kan worden nagegaan of er stuwing in de nier optreedt. Zakt het steentje niet of treden er complicaties op dan zal men pogen het steentje te verwijderen. Dat kan met behulp van de niersteenvergruizer. Daarbij wordt de steen door krachtige geluidsgolven verbrijzeld, zodat hij in kleine stukjes kan worden uitgeplast. Een andere methode is dat men via de plasbuis en de blaas, met een tangetje de steen uit de urineleider grijpt. Tenslotte kan het zijn dat de steen operatief moet worden verwijderd.

Wetenschappelijk nieuws